کلاچ گرفتن و نیم کلاچ کی و چگونه؟ + نکاتی که باید بدانید
یکی از چالش‌های آغاز یادگیری رانندگی، کلاچ گرفتن است. حرفه‌ای شدن در نیم کلاچ باعث رانندگی خوب و کنترل ماشین در شرایط مختلف میشود. در ادامه به نکات مهمی درباره کلاچ و نیم کلاچ گرفتن ماشین در حرکت و ترافیک می پردازیم.
کار با کلاچ ماشین
همانطور که می‌دانید کلاچ یکی از بخش‌های سیستم انتقال قدرت اتومبیل است. بر سرعت ماشین تاثیر دارد، بر عملکرد موتور و همچنین بر تمای اجزای سیتم انتقال قدرت تاثیر مستقیم دارد. اهمیت استفاده از کلاچ در همان لحظه اول شروع حرکت اتومبیل برای شما نمایان میشود.
همان زمان که قرار است ماشین حرکت کند و شما نمی‌دانید که تا کجا و با چه سرعتی پای خود را از روی کلاچ بردارید. در صورتی که به سرعت پا از روی کلاچ برداشته شود ماشین خاموش خواهد شد. اهمیت استفاده از کلاچ در هنگام دور زدن، سربالایی که باید نیم کلاچ را رعایت کنید و بسیاری از مقاطع دیگر در رانندگی بیشتر به چشم می‌آید.
البته در مورد ماشین‌های اتومات بحثی به عنوان کلاچ وجود ندارد و کسانی که قرار است با ماشین اتومات کار کنند تنها در زمان آزمون مجبور هستند در زمینه کار با کلاچ تسلط پیدا کنند. در ادامه با ما همراه باشید تا قدم به قدم به شما آموزش دهیم که چه موقع کلاچ بگیریم و عملکرد کلاچ به چه صورت است:
چه زمانی باید کلاچ بگیریم؟
ابتدا باید بدانید وظیفه اصلی کلاچ چیست. برای پاسخ به این سوال باید از عملکرد حرکتی اتومبیل آگاه باشید. موتور نیروی لازم برای حرکت را تولید می‌کند، اما سوال اینجاست که نیروی ایجاد شده در موتور چگونه به چرخ‌ها می‌رسد؟ دانستن عملکرد اتومبیل کمک می‌کند تا بهتر درک کنیم که چه موقع کلاچ بگیریم.
نیروی ایجاد شده در موتور توسط سیستم انتقال نیرو از گیربکس به چرخ‌ها منتقل میشود. جعبه دنده در کنار کلاچ در این فرآیند نقش دارد. کلاچ سه کار را برای شما انجام میدهد. اول آنکه به وسیله‌آن می‌توانید دنده عوض کنید.
در ماشینی که اتومات نباشد بدون کلاچ نمی‌توان دنده عوض کرد. دوم آنکه کلاچ رابط انتقال نیرو از موتور به چرخ است. در واقع زمانی که قرار باشد ماشین حرکت کند به وسیله کلاچ این انتقال صورت می‌گیرد؛ بنابراین در اولین پاسخ به اینکه چه موقع کلاچ بگیریم باید بگوییم که از همان لحظه ابتدایی حرکت باید کلاچ بگیرید تا بتوانید دنده عوض کنید و سپس کلاچ را رها کنید تا ماشین راه بیوفتد. اما کار به این سادگی نیست.
باید پس از آنکه می‌پرسید چه موقع کلاچ بگیریم سوال بعدی در مورد نحوه رها کردن کلاچ باشد. سومین کاری که کلاچ انجام میدهد نقطه مقابل آن در هنگام شروع حرکت است. شما کلاچ می‌گیرد، ماشین را در دنده قرار میدهید، کلاچ را رها میکنید و به این وسیله قدرت موتور را به چرخ‌ها منتقل میکنید و در واقع ارتباط بین چرخ و موتور را برقرار میکنید.
سومین عملکرد کلاچ برعکس این است. شما به وسیله کلاچ دنده را خلاص میکنید و باعث میشوید ارتباط موتور با چرخ‌ها قطع شود. در این صورت درگیری بین نیروی محرکه و چرخ وجود نداد.
کار با کلاچ خودرو
زمانی که شما کلاچ را تا ته فشار دهید دیگر ارتباطی بین چرخ و موتور وجود ندارد. درواقع درگیری اتومبیل را با چرخ‌ها کاهش میدهید. پس موتور کنترلی بر روی چرخ‌ها ندارد. حال تصور کنید سرپایینی باشد و کلاچ گرفتید و خلاص کردید! شیب جاده بر چرخ حاکم است؛ بنابراین باید بدانیم که چه موقع کلاچ بگیریم. باید هشیار باشید که کلاچ گرفتن به معنای قطع سیستم کنترل ماشین بر روی سرعت است.
ابتدا در پاسخ به سوال چه زمانی کلاچ بگیریم اشاره به شروع حرکت کردیم. کار به صورت زیر انجام میشود:
- شما هنگام شروع پای خود را بر روی کلاچ قرار میدهید و آن‌را تا انتها فشار میدهید. دنده سنگین یک را برای حرکت انتخاب میکنید. پای راست را روی پدال گاز می‌گذارید، به اندازه ۱۵۰۰ دور در دقیقه گاز میدهید.
- شما نیروی لازم برای حرکت را ایجاد کردید، اما هنوز به چرخ‌ها منتقل نشده، زیرا کلاچ را تا انتها فشار دادید و ارتباط بین موتور و چرخ قطع است. حالا تصور کنید ۱۵۰۰ دور در دقیقه‌ای که ایجاد کردید یکباره به چرخ منتقل شود. ناگهان ماشین به جلو پرت میشود. چاره چیست؟ ذره ذره نیرو را به چرخ بدهیم. چگونه؟ آرام ارام کلاچ را رها کنید تا به سرعت آهسته نیرو به چرخ منتقل شود. پس برای پاسخ به سوال چه موقع کلاچ بگیریم و چه موقع کلاچ را رها کنیم باید گفت زمانی که قرار است موتور از درگیری با چرخ خارج شود باید کلاچ را تا ته بگیریم، زمانی که قرار است موتور با چرخ درگیر باشد باید آرام کلاچ را رها کنیم.
کلاچ گرفتن در سربالایی
شرایط سربالایی باید در جلساتی تمرین شود که شما تا حدودی بر عملکرد اتومبیل تسلط پیدا کردید. تصور کنید شرایط سربالایی است و در ترافیک گیر کرده‌اید، ترس از آن است که ماشین بدون اراده شما عقب رود، برای جلوگیری از این اتفاق همینطور که کلاچ را تا انتها فشار دادید دنده یک بگذارید و دور موتور را تا ۱۵۰۰ بالا ببرید و خیلی آرام کلاچ را بالا بیاورید.
جایی می‌رسد که ماشین می‌لرزد و راه می‌افتد. این نقطه نیم کلاچ است. این نقطه را رها نکنید. در نقطه نیم کلاچ ماشین به جلو حرکت می‌کند و اتصال دیسک و صفحه برقرار شده، اما کاملا دیسک جذب صفحه نشده. کلاچ را ۳ ثانیه در این وضعیت نگه دارید، ماشین عقب نخواهد رفت، پس از سه ثانیه با خیال راحت پا را از روی کلاچ بردارید.
کلاچ بر دور زدن حکم فرمایی می‌کند
قرار است دور بزنم، چه موقع کلاچ بگیریم؟ سوالی است که بسیاری از هنرجویان می‌پرسند. پیش از این گفتیم که نیم کلاچ را در لحظه حرکت اتومبیل سه ثانیه نگه دارید سپس پا را از روی کلاچ بردارید. اما در مورد دور زدن باید بدانید که همه کار‌ها با کلاچ انجام میشود.
نیم کلاچ را تا زمانی نگه می‌دارید که اتومبیل کاملا دور زده و در مسیر مستقیم قرار گیرد. پس برای دور زدن، کلاچ می‌گیرید، دنده ۱ می‌گذارید، آرام پا را از روی کلاچ بر دارید تا اولین لحظه که ماشین شروع به حرکت کرد. بیشتر از این کلاچ را بالا نیاورید و در همین اندازه و با همین سرعت دور بزنید. پس از آنکه در مسیر مستقیم قرار گرفتید پا را از روی کلاچ برمی‌دارید.
بیشتر بخوانید:
چگونه در ترافیک نیم کلاچ بگیریم؟
برخی به غلط تصور می‌کنند که رانندگی فقط حرکت دادن ماشین است! اما باید بگوییم که یک راننده ماهر باید بر ماشین و جاده مسلط باشد و وسیله نقلیه خود را به‌شیوه اصولی و صحیح طبق قوانین و مقررات کنترل کند. یکی از مباحث مهمی که افراد را هنگام رانندگی درگیر می‌کند، نحوه صحیح نیم کلاچ است. کنترل خودرو در سربالایی‌ها به مهارت و تکنیک نیاز دارد؛ حال تصور کنید که شرایط چالشی‌تر شود و شما پشت ترافیک بمانید. با آموزش صحیح اینکه در ترافیک چگونه نیم کلاچ بگیریم، بدون هیچ‌گونه دغدغه و اضطرابی به مقصد خواهید رسید. اگر با نحوه کنترل ماشین در سربالایی‌های پرترافیک آشنایی ندارید، این مطلب برای شما نوشته شده است.
نیم کلاچ چیست و چرا اهمیت دارد؟
پس از گرفتن گواهینامه، اکثر افراد با نشستن پشت ماشین، مهارت کسب شده خود را تمرین می‌کنند. رانندگی کردن اصول و قواعدی دارد؛ هر شخص با شرکت در آموزش رانندگی و کسب مهارت‌های لازم، به یک راننده حرفه‌ای تبدیل میشود. بعضی از مراجعین عزیز به‌دلیل آشنا نبودن با کارکرد و ماهیت کلاچ و نیم‌کلاچ، می‌پرسند که «کی نیم کلاچ بگیریم؟». برای این دسته از افراد لازم است که ابتدا پروسه نیم‌کلاچ گرفتن توضیح داده شود.
پدال کلاچ یکی از مهم‌ترین اجزاء خودرو است که وظیفه انتقال قدرت را برعهده دارد. از طریق این پدال است که دور موتورو و قدرت آن کنترل میشود. کم یا زیاد کردن سرعت ماشین با توجه به شرایط و نیاز شما با فشردن کلاچ انجام میشود؛ فشار دادن آن تا انتها ماشین را خلاص می‌کند و رها کردن تدریجی آن باعث سرعت گرفتن خودرو میشود. وضعیتی را که کلاچ تا نیمه نگه داشته شده و وسیله نقلیه درحال قدرت گرفتن است را نیم‌کلاچ می‌گویند.
در ترافیک چگونه نیم کلاچ بگیریم؟
زمانی که خودروی شما در شرایطی بین خلاص بودن و شروع به حرکت قرار می‌گیرد، نیم کلاچ اتفاق افتاده است. همانطور که در کلاس‌های آموزش رانندگی نیز آموخته‌اید، کنترل پدال کلاچ در حالت نیمه، در شرایط گوناگون باعث هدایت ماشین و تسلط بر آن میشود. نیم کلاچ در آغاز حرکت، نیم کلاچ در سربالایی‌ها، نیم کلاچ هنگام دنده عقب و نیم کلاچ موقع دور زدن از جمله شرایطی هستند که هر راننده باید با آن آشنا باشد.
نیمه کلاچ گرفتن در ترافیک، یکی از مهم‌ترین و پرسوال‌ترین مواردی است که اکثر افراد با آن مشکل دارند. هنگام گیرکردن در یک ترافیک سنگین، لازم است ماشین خود را با سرعتی حساب شده و پایین حرکت دهید. استفاده از دنده ۱ نیز در این شرایط درست نیست! پس خودروی شما با نیم‌کلاچ کردن به‌سمت جلو حرکت خواهد کرد. در بخش بعدی توضیح می‌دهیم که مراحل نیم کلاچ در ترافیک چیست.
روش گرفتن نیم کلاچ حرفه‌ای در ترافیک و کنترل سرعت ماشین
ترافیک جزء جدانشدنی زندگی افراد در کلان‌شهر‌ها است؛ به همین دلیل است که رانندگان باید با نحوه کنترل سرعت خودرو در خیابان‌های شلوغ آشنا باشند. همانطور آموزش دنده عقب و حرکت به سمت پشت‌سر در انجام پارک دوبل اهمیت فراوانی دارد، کنترل صحیح ماشین در ترافیک نیز باید به‌خوبی انجام شود. برای این کار باید مطابق ترتیب زیر عمل کنید:
- پدال گاز را رها کنید؛ از این طریق سرعت ماشین شما کم شده و فاصله لازم با خودروی جلویی ایجاد میشود.
- نیش ترمز بزنید؛ درصورتی‌که سرعت شما همچنان بالا بود، لازم است با فشار دادن آرام پدال ترمز، آن را کنترل کنید. فراموش نکنید که با فشاردادن کامل ترمز، ماشین شما خاموش خواهد شد! زیرا پدال کلاچ را نگرفته‌اید.
- به دنده یک بیایید؛ پس از کم شدن سرعت، کلاچ را تا انتها فشار دهید و دنده را به ۱ برسانید. با جداکردن آرام پای خود از کلاچ، دوباره سرعت خواهید گرفت.
- ایست کامل کنید؛ درصورت سنگین بودن ترافیک پیش‌رو و به‌اصطلاح قفل بودن جاده، نیاز به ایست کامل دارید. با فشاردادن هم‌زمان کلاچ و ترمز، ماشین شما به‌سادگی متوقف خواهد شد.
- فراموش نکنید که توجه به چراغ ترمز‌های خودروی جلویی بسیار مهم است؛ زیرا قرمز شدن آن‌ها به‌معنی ترمز گرفتن آن ماشین و کم کردن سرعت ما خواهد بود. گرفتن ترمز‌های ناگهانی در خیابان‌های پرترافیک، باعث بروز حوادث و تصادفات ناخواسته میشود.
چگونه در نیم کلاچ گرفتن حرفه‌ای شویم؟
رانندگی نیز مانند سایر مهارت‌ها با تکرار و تمرین تقویت خواهد شد. اگر می‌خواهید به یک راننده حرفه‌ای تبدیل شوید و ماشین خود را به‌خوبی در هر شرایطی کنترل کنید، لازم است در خیابان‌های شهر ماشین خود را برانید. در هنگام گرفتن کلاچ نیمه نیز باید به‌خوبی زمان لرزش ماشین خود را تخمین بزنید؛ از این طریق در ترافیک‌ها به‌صورت حرفه‌ای خودروی‌تان را کنترل خواهید کرد.
سوالات متداول درباره کلاچ گرفتن
در سرپایینی ماشین را خلاص کنیم یا از کلاچ استفاده کنیم؟
حرکت خلاص در سراشیبی باعث سرعت گرفتن خودرو میشود و ممکن است نیاز به گرفتن ناگهانی ترمز شود. در این حالت فشار روی لنت‌ها زیاد خواهد شد و ممکن است ترمز قفل یا بریده شود. توجه داشته باشید که پایین نگه داشتن پدال کلاچ هم فرقی با خلاص بودن خودرو ندارد، پس در سرازیری حرکت با دنده سنگین کار ایمن و معقولانه تری است.
در هنگام رانندگی چه موقع کلاچ بگیریم؟
- روشن و راه انداختن ماشین
- تعویض دنده خودرو
فرق نیم کلاچ و کلاچ در چیست؟
نیم کلاچ برای زمانی است که ماشین در سربالایی قرار دارد و ممکن است رو به عقب برگردد یا هنگامی که در سرازیری قرار دارد به کار می‌رود. نیم کلاچ در چنین وضعیت‌هایی به کنترل خودرو کمک می‌کند، ولی کلاچ کامل برای استارت زدن و تعویض دنده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
منبع: تست درایوینگ / الف